Volgens
de (officiële) overlevering heeft Meester Ju deze uitspraak laten noteren in het laatste
jaar van wat tegenwoordig de Periode vanLente en Herfst genoemd wordt (tussen 722 en 481 v.Chr.).
Confucius
Het
citaat is opgenomen in de bundel Meester
Ju en de domme vragen. Het enige bekende exemplaar van dit meesterwerk (waarschijnlijk
tussen 217 en 228 n.Chr.) bevindt zich momenteel in de CBCPC[i]
in Beijing. Het ‘boek’ is een feite een opgerold stapeltje papieren (volgens
het procedé van Cai Lun) dat
bijeengehouden wordt door een zijden lint.
Een deel van de teksten is in 2011 door
de Chinese autoriteiten vrijgegeven voor publicatie. De Volgelingen van Meester
Ju (opgericht in 1949) weigeren de authenticiteit van de vrijgegeven teksten te
erkennen. Het origineel zou te kwetsbaar zijn om het uit de vocht- en
temperatuurgereguleerde kluis en de beschermende mappen te halen, zeggen de
autoriteiten. De Volgelingen eisen toegang tot die kluizen voor een
onpartijdige instantie. ‘Bij voorkeur niet Chinees’ zeggen ze erbij, want
Meester Ju is in China zeer omstreden.
Hij
staat namelijk in de mondelinge overlevering bekend als commentator van zowel Laotse
als Confucius. En dat ligt - ook in het hedendaagse China - moeilijk.
Lao Tse
Daarbij
gaat het dan niet eens om zijn teksten. Want die zijn, op de omstreden
vrijgegeven teksten na, onbekend. Het gaat ook niet om zijn daden, want Meester
Ju deed niets, dat geven zelfs zijn meest fanatieke aanhangers toe. De
voorzitter van de (illegale) Volgelingen van Meester Ju ( hij wenst zijn naam niet
in de krant te zien) zegt: ‘Meester Ju zei wel eens wat. Meestal was dat onzin.
Dat weten we. Maar onzin is het begin van alle wijsheid.’
Over de
boven geciteerde spreuk zegt de voorzitter: ‘Dit kan geen uitspraak van Meester
Ju zijn, want er zit een zekere logica in. En logica komt uit de beperkte mens.
De echte mens is niet logisch. De echte mens is een willekeurige aaneenschakeling
van gebeurtenissen, een opeenvolging van emoties.’
En dat
is natuurlijk waarom de autoriteiten willen dat de echte Ju onbekend blijft: ze
wensen logica, geen emoties. Ze wensen voorspelbaarheid, geen willekeur. Zekerheid.
Terwijl
Meester Ju - onofficieel - gezegd heeft:
We leven niet.
We gaan dood.
Door de
Chinese autoriteiten goedgekeurde uitspraken van Meester Ju vindt u
September
1944. De Amerikanen bevrijden Heerlen. Mijn vader, net 22 geworden, ziet zijn
kans schoon om zijn benauwde wereld te verlaten. Hij heeft een aantal jaren
noodgedwongen als mijnwerker diep onder de grond gewerkt en wil nu meer zien
van de wereld. En misschien wil hij ook wel meedoen aan de laatste resten strijd
tegen de Duitsers, die hij in de jaren sinds 1940 hartgrondig heeft leren
haten.
J.H. Hendriks, II 13 RI, ws. voorjaar/zomer 1945
Hij
sluit zich aan bij de bewakingstroepen 3e compagnie Heerlen. In
eerste instantie worden deze oorlogsvrijwilligers ingezet om collaborateurs,
NSB-ers en zogenaamde Volksduitsers op te pakken en te bewaken. Ook vrouwen die
de pech hadden verliefd te zijn geworden op een Duitse bezetter waren de klos.
Moffenhoeren werden ze genoemd en er werd niet gevraagd naar de echtheid van
hun liefde.
Later
trekt het onderdeeltje met het Amerikaanse 9e leger mee naar
Duitsland. In Mönchengladbach maken ze deel uit van de bezettingstroepen. En zo
staat mijn vader op een dag op wacht bij de poort in een provisorisch gebouwde
omheining rondom het oude schoolgebouw dat dienst doet als kazerne voor de
Nederlandse Oorlogsvrijwilligers. Het is maart 1945 en Noord-Nederland is nog bezet.
Hij heeft gehoord over de verschrikkingen van de concentratiekampen. Misschien
heeft hij er zelfs al beelden van gezien in de weekjournaals die aan de
soldaten vertoond worden. Hij hoopt nog zover te komen dat hij mag meevechten
tegen de gehate Duitsers, dat hij meer mag doen dan wachtlopen. Hij is gewaarschuwd
voor de organisatie Werwolf: Duitsers die in intussen door de geallieerden
bezet gebied achterblijven om daar door terroristische aanslagen onrust te
zaaien en de terugkeer van de Nazi’s voor te bereiden. Iedereen kan lid zijn
van die organisatie: oud en jong, man en vrouw.
Dit
alles bedenkt hij als hij met een geweer om zijn schouder langs de
prikkeldraadversperring loopt. Hij is dan ook extra alert als er op de stoep
aan de overkant een vrouw met kinderwagen blijft staan. Ze schrikken voor niets
terug hebben ze gezegd bij de briefing, en net het voorbeeld van een vrouw met
kinderwagen is een aantal keren genoemd. Ze kijkt naar hem, maar als hij terug
kijkt, slaat zij haar ogen neer. Hij voelt zich ongemakkelijk. Moet hij
oversteken, de kinderwagen controleren, naar haar papieren vragen? Hij passeert
haar, maar kijkt keer op keer om. Zij lijkt door te lopen. Hij draait zich om,
kijkt haar na. Maar dan kijkt ook zij om. Ze zwaait, nee, maakt een teken met
haar hand. Hij pakt het geweer van zijn schouder. Hij loopt terug tot hij weer
op gelijke hoogte staat met de vrouw. Weer maakt ze een teken. Ze is bang, dat
ziet hij. Was willst du, roept
hij. Können Sie mir helfen, bitte?Hij steekt de straat over. Het
geweer recht vooruit, op haar gericht.
Ze
wijst in de kinderwagen. Hij ziet het gezicht van een baby, helemaal bedekt met
een rode etterige uitslag. Hij schrikt. Hij kijkt de vrouw aan, ze heeft tranen
in haar ogen. Ze vraagt nog eens om hulp. Hij kijkt om zich heen. Het is niet
de bedoeling te verbroederen met de lokale bevolking. Het zijn Duitsers
tenslotte, Nazi’s en niet te vertrouwen. Hij denkt snel na. Op dit moment kan
hij niks doen. Hij mag zijn post niet verlaten, kan geen advies vragen. Morgen, zegt hij, Morgen. Snel steekt hij de straat weer over en loopt zijn rondje.
De vrouw loopt door.
De
volgende dag staat ze er weer. Hij steekt snel over en geeft haar een tube
scheerzeep. Ze kijkt hem vragend aan. Hij wijst op een woordje op de tube: disinfecting. Zij knikt.
Hij
ziet haar nog één keer daarna. Ze wijst weer in de kinderwagen. Het gezicht van
de baby ziet er schoon uit, geen uitslag meer. Hij lacht, zij legt een hand op
die van hem. Hij geeft haar de tube scheerzeep die hij sindsdien altijd op zak
heeft. Dan steekt hij de straat weer over. Hij loopt zijn ronde.
Tijdens een
concert in Helsinki op 12 augustus j.l. droeg Björk dit nummer op aan Pussy Riot. Aan meiden, die met hun teksten en muziek een enorm land op zijn kop
weten te zetten. Er staat een opname van dat optreden en van die dedicatie op Youtube. Persoonlijk zie en hoor ik er liever de officiële clip bij. De tekst
van het nummer is vrij simpel. En daarom zo goed: (de talloze herhalingen heb
ik er uit gehaald)
Declare independence,
don’t let them do that to you.
Start your own currency!
Make your own stamp
Protect your language
Make your own flag!
Raise your flag!
Damn colonists
Ignore their patronizing
Tear off their blindfolds
Open their eyes
With a flag and a trumpet
Go to the top of your highest mountain!
Declare independence,
don’t let them do that to you.
Raise your flag.
Wat Pussy
Riot doet, is ook vrij simpel: Poetin moet zo gauw mogelijk verdwijnen als
premier en (nu weer) president. Ze vragen aan de maagd Maria om dat te regelen.
Iets vragen aan Maria kun je het beste doen in een kerk (vanwege de directe
lijnen).
Punk-Prayer "Virgin Mary, Put Putin Away"
Virgin Mary,
Mother of God, put Putin away Рut
Putin away, put
Putin away
...
Black
robe, golden epaulettes All parishioners
crawl
to bow
The phantom
of liberty is in heaven
Gay-pride
sent to Siberia in chains
The head
of the KGB, their chief saint,
Leads
protesters to prison under escort
In order not to offend His Holiness
Women must give birth and love
Shit, shit, the Lord's shit!
Shit, shit, the Lord's shit!
Virgin Mary,
Mother of God, become a feminist
Become a feminist,
become a feminist
The Church’s praise of rotten dictators
The cross-bearer procession of black
limousines A teacher-preacher will
meet you at
school
Go to class
- bring him money!
Patriarch Gundyaev
believes in Putin
Bitch, better believe in God instead
The belt of the Virgin can’t replace mass-meetings
Mary,
Mother of God, is with us in protest!
Virgin Mary,
Mother of God, put Putin away Рut
Putin away, put
Putin away
De kerk is
daar niet blij mee. Poetin grijpt in. De meiden worden zinloos lang in
voorarrest gehouden. Poetin zegt dan dat de rechter maar niet al te streng moet
zijn. Hij heeft het over iets als drie jaar. De rechter begrijpt de niet zo
stille wenk en geeft hun twee jaar. Dan zegt de kerk: laten we genadig zijn, hopelijk
hebben de dames iets geleerd. Het zou me niet verbazen als de meiden binnenkort
worden vrijgelaten.
Kijk nou, een
geciviliseerde staat, daar in Rusland. Een geciviliseerde kerk ook, trouwens. Dat is
de simpele opzet. En veel mensen (ook in deze contreien) trappen er in. Lees
Nujij.nl er maar eens op na.
Maar gelukkig schijnen ook veel Russen inmiddels
iets te hebben van: dit is echt helemaal van de pot gerukt.Er zijn al een heel stel arrestaties verricht
van mensen die hun steun aan de meiden betuigden. Vreemd eigenlijk, want in
heel veel commentaren wordt er gepraat over de Russische volksziel, die
eigenlijk geen democratie zou willen. Die eigenlijk zou verlangen naar een
sterke leider.
Volslagen
onzin natuurlijk. Veel individuele Russen willen ook hun onafhankelijkheid
uitroepen. Maar uiteraard zijn er ook daar mensen – net als in Nederland - die
geen onduidelijkheid verdragen. Veel, die van een ander willen horen wat ze
denken. Veel, die bang zijn voor hun eigen vlag, hun eigen postzegel. Hun eigen
taal.
'Die Sterbeszene
gefällt mir am besten.' [i]De sterfscène uit de film Winnetou
III, niet die uit het boek. Of hij de scène uit het boek, met het Ave Maria
geen Kitsch vond? Nee, nee, natuurlijk niet, als hij in Elspe en in Bad Segeberg
als Winnetou stierf, klonk het Ave Maria ook altijd op de achtergrond. En dat
paste wondermooi bij de emotie van dat moment.
Want na al die films over Winnetou was de rol nog lang niet
uitgespeeld. Jarenlang speelde Pierre Brice zijn indianenrol nog op toneel, of
beter op de Freilichtbühne/Naturbühne van de twee genoemde plaatsen (Elspe Karl May-Festspiele van 1977 tot
1980 en van 1982 tot 1986, Karl-May-Spiele Bad
Segeberg van 1988 tot 1991). Alleen al in Elspe hoorde hij het Ave Maria blijkbaar
zo’n duizend keer. Dus ook wij moeten er nu maar eens aan geloven. Ik heb het
in twee versies gevonden op Youtube: een voor gitaar en
viool en een voor mannenkoor. Tekst en muziek zijn van Karl May himself. Het
graf dat in het filmpje te zien is ook trouwens.
Pierre Brice is een Fransman, ik zei het al eerder. Hij is
geboren in Brest en de mooi over de weidse vlakten van het Wilde Westen starende, licht
toegeknepen ogen van Winnetou heeft hij waarschijnlijk te danken aan
die plaats aan de Atlantische Oceaan en de blik van zijn vader die
marineofficier was.Op zijn vijftiende
sloot hij zich aan bij de Franse Résistance, na de Tweede Wereldoorlog gaat hij
als soldaat naar Algerije, dat toen nog een Franse kolonie was, en werd
opgeleid tot duiker. Daarna vocht hij vier jaar lang als paratroeper in
Indochina. 'Nie wieder', zegt
hij later, 'hatte ich so gute Freunde wie beim Militär.'[ii]
Lex Barker als Tarzan
Na deze avontuurlijke jaren wordt hij, tegen de zin van zijn
vader, de Baron le Bris, acteur. In Frankrijk heeft hij niet veel succes, dus
vertrekt hij naar Spanje en Italië. Daar gaat het allemaal beter, maar nog
steeds niet overdreven goed. En dan wordt hij in 1962 door Horst Wendlandt
gevraagd voor de rol van Winnetou. Hij twijfelt, de rol van Old Shatterhand
lijkt hem in eerste instantie veel aantrekkelijker, maar die is ingevuld met
Lex Barker (die hij misschien al kende uit de film Tarzan’s Magic Fountain, 1949)
Vanaf dat moment is hij Winnetou. In een interview zegt hij
weliswaar dat hij van beroep acteur is en niet Indiaan, maar voor zijn fans is
dat toch anders. De idealen waarvoor
Winnetou vocht, daarvoor vecht hij ook: 'Winnetou
hat für Friede, Freiheit, Respekt und Menschenrechte gekämpft – wie ich
auch.'[iii]
Door Winnetou kan hij dingen doen, die hij anders misschien
niet had weten te realiseren. In 1995 organiseert hij het Pierre-Brice-Hilfskonvoien voert het aan naar gebieden in Bosnië
waarom toen nog gevochten werd. Later werd hij ambassadeur van Unicef en deed
goed werk voor kinderen in Cambodja. Dat hij zich daarnaast altijd heeft
ingezet voor meer kennis van en begrip voor de levenswijze van de Noord-Amerikaanse
Indianen spreekt vanzelf.
Verder is nog vermeldenswaard dat hij graag zingt en zelfs
een keer op nummer 3 van de Bravo Musikbox heeft gestaan, direct achter de
Beatles en de Stones. Het nummer heette ‘Ich stehe allein’. Maar leuker is toch
dit nummer: Manitou.
Beide nummers waren een mooie gelegenheid voor de Duitse fans om Pierre Brices
echte stem eens te horen. Zijn Duits was zeker in de beginjaren van Winnetou
ronduit slecht. Ook later werd hij nagesynchroniseerd, want een Indiaan die
Duits sprak met een sterk Frans accent. Nee, dat kon niet.
Goed. Ik ga stoppen met mijn Winnetou-blogs. Het internet is
nagenoeg onuitputtelijk wat informatie, muziek en films over het
Apache-opperhoofd betreft. Zwerf rond en laat me weten als je nog wat leuke
dingen vindt.
Ik ga nog één ding doen: ik leer het Winnetou-thema en als ik
weer eens in Duitsland ben, fluit, zing of neurie ik het op straat of in een
kroeg. Kijken of er iets gebeurt.
In de film,
Winnetou, deel III, 1965, sterft het edele opperhoofd op een andere manier dan
in het boek. Ik heb het net nog even nagekeken op Youtube.In het boek dalen Winnetou en Old Shatterhand
gevolgd door hun kompanen aan een touw een krater af om daar een stel
gevangenen te bevrijden uit de klauwen van een coalitie van blanke bandieten en
Oglala-Lakota.Maar ze stoten
daarbij wat stenen naar beneden:
Vertaling onder aan de bladzijde.
Sofort erschien der Kopf eines Indianers in der vom
Feuer erleuchteten Spa
lte. Er hörte und sah das Niederprasseln des Gerölls,
blickte in die Höhe und stieß einen lauten Warnungsruf aus.
»Vorwärts, Winnetou!«, rief ich. »Es ist sonst alles
verloren!«
Die Männer oben merkten, was unten vorging, und
ließen das Seil schnell laufen. Eine halbe Minute später hatten wir den Boden
erreicht, zu gleicher Zeit aber blitzten uns aus der Spalte einige Schüsse
entgegen. Winnetou stürzte zu Boden.
Ich blieb vor Schreck halten.
»Winnetou, mein Freund«, rief ich, »hat eine Kugel
getroffen?«
»Winnetou wird sterben«, antwortete er.
Zegel van de Jicarilla Apache Nation
In de film
zijn onze helden al verwikkeld in een vuurgevecht met hun tegenstanders. Alleen
bestaat de coalitie nu uit blanken en Jicarilla, een groep binnen het volk der
Apachen. Een van de blanke bandieten sluipt dichterbij om hen beter en vanuit een
onverwachte hoek onder vuur te kunnen nemen. Op dat moment weerklinkt een
trompet van de cavalerie die te hulp schiet. Dat leidt iedereen nogal af. Old
Shatterhand wil de soldaten waarschuwen en springt op om hun iets toe te
schreeuwen. De sluipschutter-bandiet ziet zijn kans schoon en richt zijn geweer
op Old Shatterhand. Winnetou ziet dit en springt voor zijn bloedsbroeder om de
kogel op te vangen. Hij valt in Old Shatterhands armen en deze legt hem
voorzichtig op de grond.
Even later
ligt hij op een decoratief uitstekende rots en spreekt zijn laatste woorden.
Hij zegt niets over Christen worden, maar hij hoort wel hoe hij door klokken in
de verte wordt geroepen. Eerder in de film heeft hij uitgelegd wat de
overeenkomst is (of zou moeten zijn) tussen de aanhangers van het geloof in de Christelijke god en dat
in de Grote Manitou: Liebe alles
was gut ist, und hasse alles was böse ist. Maar nu, aan het einde, zegt hij:
‘Mein Bruder,
Winnetous Seele muß gehen. Winnetou ist bereit. Leb Wohl, mein Treuer, mein..,
mein..‘Winnetou
is dood. De cavalerie verzorgt de Last
Post.
Maar wacht.
Het is nog niet afgelopen, want het Duitse publiek en de Duitse kritiek had ver
voor de première al duidelijk gemaakt dat Winnetou niet mocht sterven. Vooral
het tienertijdschrift Bravo speelde daarin een grote rol. De producent kreeg
dreigbrieven die blijkbaar zo overtuigend geschreven waren dat precies twee
maanden na de première van Winnetou III de film Old Surehand verschijnt, waarin
Winnetou weer gewoon meedoet. Net als in de drie films die daarna nog
verschijnen. Om die
vreemde ontwikkeling nog enigszins verklaarbaar te maken, werd er verteld dat
Winnetou alsnog geopereerd en gered werd. Off
screen als het ware. Van die kiese aanpak zouden ze bij de hedendaagse reality-tv a la 24 uur tussen leven en dood nog
het een en ander kunnen leren.
Uit Bravo: Na 27 nummers kon je Winnetou levensgroot boven je bed hangen.
Winnetou
III vormde het hoogtepunt in de hype rondom de edele Indiaan en de minstens zo
edele Germaan Old Shatterhand. Daarna werd het minder. Alsof de (voorbijgaande)
dood van Winnetou toch een teken was dat aan alles ooit een eind moest komen. Nog jarenlang kon je in de Bravo (hier nummer 1967-13 in pdf-formaat) nog vóór de foto’s van Roy Black en
Wencke Myrrhe, nog vóór Dave Dee, Dozy, Beaky, Mick & Tich
een foto vinden van Pierre Brice en Marie Versini. Die laatste speelde in twee
Winnetou-films de rol van Nsho-tshi, de zus van het opperhoofd. Haar site staat in dit
Karl-May-herdenkingsjaar (Hij stierf in 1912, daar kom ik ook nu pas achter) in
het teken van die rol. Compleet met een vriendelijke groet (als Nsho-tshi) aan
de Duitse bezoekers. Haar autobiografie heeft als titel: Ich war Winnetous
Schwester.
Marie Versini en Lex Barker
Hoewel ze
typich Duits zijn, hebben de Karl-May-verfilmingen een internationaal karakter. Behalve
dat de opnames zijn gemaakt in het voormalige Joegoslavië, hadden de belangrijkste
acteurs meer succes in Duitsland dan in hun geboorteland, ze bleven dan ook veelal hangen in de Duitse film: Marie Versini is een Française, Lex Barker (Old Shatterhand) een
Amerikaan en Pierre Brice is natuurlijk ook afkomstig uit Frankrijk.
Maar over
die laatste de volgende keer meer.
Vertaling: Meteen verscheen het hoofd van een Indiaan in de door het vuur verlichte spleet.Hij hoorde en zag de stenen vallen en stootte een luide waarschuwingskreet uit. 'Voowaarts, Winnetou''riep ik uit: 'anders is alles verloren!' De mannen boven merkten wat er beneden gebeurde, en lieten het touw snel vieren. Een halve minuut later hadden we de bodem bereikt, maar tegelijkertijd bliksemden ons vanuit de spleet een paar schoten tegemoet. Winnetou viel op de grond. Van schrik bleef ik staan.
'Winnetou, mijn vriend,' riep ik: Ben je geraakt?'
'Winnetou zal sterven.' antwoordde hij.
In mijn
vorige blog (Winnetou 1) schreef ik dat Winnetou gedood werd door blanken. Nu
ik het kon nalezen, bleken het toch indianen te zijn geweest. Verder is
Winnetou, terwijl hij te sterven lag bij de Hancockberg, nog gauw even
katholiek geworden. Op Winnetous verzoek heft een groep Duitsers die net door de twee helden zijn bevrijd, het Ave Maria aan. Een
citaat (Vertaling onder aan de bladzijde):
»Schar-lih, nicht wahr, nun kommen die Worte vom Sterben?«
Ich konnte nicht sprechen. Ich nickte weinend, und die dritte Strophe
begann:
»Es will das Licht des Lebens
scheiden;
Nun bricht des Todes Nacht herein.
Die Seele will die Schwingen breiten;
Es muss, es muss gestorben sein.
Madonna, ach, in deine Hände
Leg ich mein letztes, heißes Flehn:
Erbitte mir ein gläubig Ende
Und dann ein selig Auferstehn!
Ave, ave Maria!«
Als der letzte Ton verklungen war, wollte er sprechen – es ging nicht mehr.
Ich brachte mein Ohr ganz nahe an seinen Mund, und mit der letzten Anstrengung
der schwindenden Kräfte flüsterte er:
»Schar-lih, ich glaube an den Heiland. Winnetou ist ein Christ. Lebe wohl!«
Es ging ein konvulsivisches Zittern
durch seinen Körper; ein Blutstrom quoll aus seinem Munde; der Häuptling der
Apachen drückte nochmals meine Hände und streckte seine Glieder. Dann lösten
sich seine Finger langsam von den meinigen – er war tot!
Crazy Horse Memorial, South Dakota
Op de Karl-May-Wiki
is een hele pagina gewijd aan de dood van
Winnetou. En ook
daar blijkt er enige onduidelijkheid te bestaan aan de etniciteit van de moordenaar van
Winnetou. Want in het originele voorwoord van Winnetou 1 schijnt Karl May geschreven te hebben dat een blanke de
dader was. Later bleken het de Oglala-Sioux (beter: Oglala-Lakota) te zijn geweest. Deze stam was ook
betrokken bij de slag bij Little Big Horn en (voor ons bekender) ze waren de
bezetters van Wounded Kneein 1973.
Verder zijn de Oglala bekend omdat het de eerste groep indianen was die
tegen het Amerikaanse leger vocht en de enige die ooit een overwinning heeft
behaald op dat leger (Red Clouds War, 1866-1868). De bekendste chief is natuurlijk Crazy Horse, waarvan in South Dakota een enorme sculptuur in de maak is.
De Oglala staan in mijn
geheugen als de aartsvijanden van de Apaches, hetgeen me nu nogal vreemd voorkomt,
omdat de Oglala in Noord- en Zuid-Dakota woonden en de Apaches in New Mexico. Toch
een behoorlijke afstand.
Over de
geografie van de plaats waar Winnetou stierf, is meer te vinden op deze geweldige site van Rob van der Bijl & Dick van
der Heijden. Met mooie plaatjes uit verschillende stripverhalen die van het
verhaal zijn gemaakt.
En dan is
er nog een controverse over Winnetou’s dood: werd hij gedoopt of niet?
Karl May in de vertaling van Marion Ames Taggart
In de
sterfscène is er geen sprake van. Maar May zelf schijnt er in lezingen wel op
gezinspeeld te hebben. Sommige van zijn werken zijn vertaald en op de
Amerikaanse markt terecht gekomen. De vertaalster (Marion Ames Taggart, * 7. Mei 1866 † 19. Januari 1945) heeft bij de dood van
Winnetou als puntje op de i een nooddoop ingevoegd. ‘In tijden van nood, mag en
moet iedereen dopen’, zal ze gedacht hebben: ‘ook ik, als vertaalster van een
verhaal van een Duitser over een fictieve Indiaan’. Maar zij had ook de eigenlijke
naam van Old Shatterhand veranderd, hier
was niet Charley/Schar-lih/Shar-lih (Karl May, dus) de blanke protagonist, maar
ene Jack Hildreth. Enkele van haar ongeautoriseerde en sterk ingekorte
vertalingen (uit 1898) kun je nalezen op de site van de Karl-May-Gesellschaft.
In een
gesprek over het geloof beloofde Shar-lih zijn vriend dat hij na zijn dood zijn
vader, zijn zuster en andere geliefden zou terugzien. Nou ken ik de precieze
stand van zaken in de katholieke geloofsleer van die tijd niet, maar ik ben een
beetje bang dat Winnetou eenzaam zou zijn geweest in die hemel. Als een
nooddoop noodzakelijk was om in de hemel te komen, dan kunnen Winnetous ongedoopte
dierbare overledenen daar natuurlijk niet zitten te wachten op de komst van het
grote opperhoofd zelf.
Maar goed, we
hoeven ons daar nog even geen zorgen over te maken, want eigenlijk is Winnetou
natuurlijk nog niet dood. Karl May kan schrijven wat hij wil. Winnetou woont ergens
in de buurt van Parijs. Hij is nu 83 jaar oud en hij heet Pierre Louis Baron de Bris AKA Pierre Brice.
Waarover de volgende keer meer.
Vertaling
»Shar-lih, nu komen de woorden over de dood, nietwaar?«
Ik kon iets zeggen. Ik knikte huilend en de derde strofe begon:
»Es will das Licht des Lebens
scheiden;
Nun bricht des Todes Nacht herein.
Die Seele will die Schwingen breiten;
Es muss, es muss gestorben sein.
Madonna, ach, in deine Hände
Leg ich mein letztes, heißes Flehn:
Erbitte mir ein gläubig Ende
Und dann ein selig Auferstehn!
Ave, ave Maria!«
Toen de laatste noot verklonken was, wilde hij spreken - het ging niet meer.
Ik hield mijn oor vlak bij zijn mond, en met inspanning van zijn laatste kracht fluisterde hij:
»Shar-lih, ik geloof in de Heiland. Winnetou is een Christen. Vaarwel!«
Een krampachtige siddering ging door zijn lichaam; een straal bloed vloeide uit zijn mond; het opperhoofd der Apachen drukte nog een keer mijn handen en strekte zijn lichaam. Toen lieten zijn vingers de mijne langzaam los - hij was dood!