Winnetou III

In de film, Winnetou, deel III, 1965, sterft het edele opperhoofd op een andere manier dan in het boek. Ik heb het net nog even nagekeken op Youtube. In het boek dalen Winnetou en Old Shatterhand gevolgd door hun kompanen aan een touw een krater af om daar een stel gevangenen te bevrijden uit de klauwen van een coalitie van blanke bandieten en Oglala-Lakota. Maar ze stoten daarbij wat stenen naar beneden:    

Vertaling onder aan de bladzijde.

Sofort erschien der Kopf eines Indianers in der vom Feuer erleuchteten Spa

lte. Er hörte und sah das Niederprasseln des Gerölls, blickte in die Höhe und stieß einen lauten Warnungsruf aus.

»Vorwärts, Winnetou!«, rief ich. »Es ist sonst alles verloren!«

Die Männer oben merkten, was unten vorging, und ließen das Seil schnell laufen. Eine halbe Minute später hatten wir den Boden erreicht, zu gleicher Zeit aber blitzten uns aus der Spalte einige Schüsse entgegen. Winnetou stürzte zu Boden.

Ich blieb vor Schreck halten.

»Winnetou, mein Freund«, rief ich, »hat eine Kugel getroffen?«

»Winnetou wird sterben«, antwortete er.

Zegel van de Jicarilla Apache Nation

In de film zijn onze helden al verwikkeld in een vuurgevecht met hun tegenstanders. Alleen bestaat de coalitie nu uit blanken en Jicarilla, een groep binnen het volk der Apachen. Een van de blanke bandieten sluipt dichterbij om hen beter en vanuit een onverwachte hoek onder vuur te kunnen nemen. Op dat moment weerklinkt een trompet van de cavalerie die te hulp schiet. Dat leidt iedereen nogal af. Old Shatterhand wil de soldaten waarschuwen en springt op om hun iets toe te schreeuwen. De sluipschutter-bandiet ziet zijn kans schoon en richt zijn geweer op Old Shatterhand. Winnetou ziet dit en springt voor zijn bloedsbroeder om de kogel op te vangen. Hij valt in Old Shatterhands armen en deze legt hem voorzichtig op de grond.

Even later ligt hij op een decoratief uitstekende rots en spreekt zijn laatste woorden. Hij zegt niets over Christen worden, maar hij hoort wel hoe hij door klokken in de verte wordt geroepen. Eerder in de film heeft hij uitgelegd wat de overeenkomst is (of zou moeten zijn) tussen de aanhangers van het geloof in de Christelijke god en dat in de Grote Manitou: Liebe alles was gut ist, und hasse alles was böse ist. Maar nu, aan het einde, zegt hij:

‘Mein Bruder, Winnetous Seele muß gehen. Winnetou ist bereit. Leb Wohl, mein Treuer, mein.., mein..‘ Winnetou is dood.  De cavalerie verzorgt de Last Post. 

Maar wacht. Het is nog niet afgelopen, want het Duitse publiek en de Duitse kritiek had ver voor de première al duidelijk gemaakt dat Winnetou niet mocht sterven. Vooral het tienertijdschrift Bravo speelde daarin een grote rol. De producent kreeg dreigbrieven die blijkbaar zo overtuigend geschreven waren dat precies twee maanden na de première van Winnetou III de film Old Surehand verschijnt, waarin Winnetou weer gewoon meedoet. Net als in de drie films die daarna nog verschijnen. Om die vreemde ontwikkeling nog enigszins verklaarbaar te maken, werd er verteld dat Winnetou alsnog geopereerd en gered werd. Off screen als het ware. Van die kiese aanpak zouden ze bij de hedendaagse reality-tv a la 24 uur tussen leven en dood nog het een en ander kunnen leren.

Uit Bravo: Na 27 nummers kon je Winnetou levensgroot boven je bed hangen.

Winnetou III vormde het hoogtepunt in de hype rondom de edele Indiaan en de minstens zo edele Germaan Old Shatterhand. Daarna werd het minder. Alsof de (voorbijgaande) dood van Winnetou toch een teken was dat aan alles ooit een eind moest komen. 
Nog jarenlang kon je in de Bravo (hier nummer 1967-13 in pdf-formaat) nog vóór de foto’s van Roy Black en Wencke Myrrhe, nog vóór Dave Dee, Dozy, Beaky, Mick & Tich een foto vinden van Pierre Brice en Marie Versini. Die laatste speelde in twee Winnetou-films de rol van Nsho-tshi, de zus van het opperhoofd. Haar site staat in dit Karl-May-herdenkingsjaar (Hij stierf in 1912, daar kom ik ook nu pas achter) in het teken van die rol. Compleet met een vriendelijke groet (als Nsho-tshi) aan de Duitse bezoekers. Haar autobiografie heeft als titel: Ich war Winnetous Schwester.

Marie Versini en Lex Barker

Hoewel ze typich Duits zijn, hebben de Karl-May-verfilmingen een internationaal karakter. Behalve dat de opnames zijn gemaakt in het voormalige Joegoslavië, hadden de belangrijkste acteurs meer succes in Duitsland dan in hun geboorteland, ze bleven dan ook veelal hangen in de Duitse film: Marie Versini is een Française, Lex Barker (Old Shatterhand) een Amerikaan en Pierre Brice is natuurlijk ook afkomstig uit Frankrijk.

Maar over die laatste de volgende keer meer.

Vertaling: Meteen verscheen het hoofd van een Indiaan in de door het vuur verlichte spleet.Hij hoorde en zag de stenen vallen en stootte een luide waarschuwingskreet uit. 'Voowaarts, Winnetou''riep ik uit: 'anders is alles verloren!' De mannen boven merkten wat er beneden gebeurde, en lieten het touw snel vieren. Een halve minuut later hadden we de bodem bereikt, maar tegelijkertijd bliksemden ons vanuit de spleet een paar schoten tegemoet. Winnetou viel op de grond. Van schrik bleef ik staan.
'Winnetou, mijn vriend,' riep ik: Ben je geraakt?'
'Winnetou zal sterven.' antwoordde hij.