Schlager

Mijn leerlingen vragen wel eens of ik van Duitse muziek houd. Ze vragen ook wel eens of ik Duitser ben. Want leraar Duits dat word je natuurlijk alleen als je uit die contreien stamt. Als dat het geval is, ben je natuurlijk ook erfelijk belast met een voorliefde voor Duitse muziek, en Duitse muziek: dat zijn schlagers.  (NB: Ik schrijf schlagers omdat ik deze tekst in het Nederlands schrijf, in het Duits moet het natuurlijk Schlager zijn, met een hoofdletter en zonder –s, want enkelvoud en meervoud van het woord zijn in het Duits gelijkvormig.

Het schijnt dat het woord voor het eerst in de tweede helft van de negentiende eeuw gebruikt werd. Het zijn melodietjes die bij het grote publiek ‘inslaan’. Het woord lijkt te zijn afgeleid van het Engelse leenwoord ‘hit’. Lijkt, want ik weet niet wanneer het ‘hit’ in het Engels voor het eerst in deze betekenis werd gebruikt.De eerste Schlager die ook zo betiteld werden, schijnen de operettewerkjes van vader en zoon Strauss te zijn geweest.

Ik leerde het genre kennen in de vijftiger en (vooral) zestiger jaren. Van sommige toppers uit die tijden kan ik de teksten nog steeds zonder enige moeite reproduceren. Het genre sprak me nooit echt aan. Natuurlijk heb ik Zwei kleine Italiener meegezongen. En Junge, komm bald wieder van Freddy Quinn. Het mooist was natuurlijk Laila van Bruno Majcherek. Ik begreep toen natuurlijk niet waar deze Pools-Nederlandse Heerlenaar het over had, maar zijn lied was omgeven met geheimen van het spannende soort. Althans dat meende ik te kunnen aflezen uit de gezichtsuitdrukkingen van mijn ouders en hun vrienden die het lied – fles Leeuw-bier in de hand – uit volle borst meezongen. Pas later hoorde ik dat allerlei pastoors en kapelaans het lied in een (onofficiële) ban hadden gedaan.

Maar goed. Al snel kwamen de Beatles en de Stones. De Duitse muziek werd in de ban gedaan en elke zaterdag vloekten mijn broer en ik hartgrondig als de hitparade van Radio Luxemburg (gesponsord door Elnett Satin) weer te weinig van de nieuwe goden in het lijstje had staan. Toch luisterden we elke week, want ondanks de overdaad aan Duitstalige bagger konden we niet zonder de enige mogelijkheid de nieuwe muziek te beluisteren. Op de Nederlandse publieke omroep was weinig moderns te horen en Radio Veronica lag buiten ons bereik. 

Uschi Nerke

Gelukkig ontwikkelde de Nederlandse radio zich redelijk snel en vielen er programma’s als Super Clean Dream Machine van Ad Visser te beluisteren.  De Duitse tv blonk al snel uit met het onnavolgbare Beatclub, gepresenteerd door Uschi Nerke. Volgens mij hield ik van die vrouw.

Maar Duitstalige muziek, nee, daar deden we niet aan. Althans niet in de popmuziek. De wereld zorgde ervoor dat ik Brecht, Weill en Biermann ging luisteren, ik las Hesse, zoals dat hoorde. Maar popmuziek en de Duitse taal hadden niets met elkaar te maken, mochten zelfs niets in elkaars buurt komen. Totdat Nina Hagen verscheen.

Dat was een openbaring. Door haar werd me duidelijk dat de Duitse taal ook na de Tweede Wereldoorlog nog bruikbaar was voor nieuwe dingen. Nog steeds is haar eerste een van de beste albums ooit. De tweede was al beduidend minder en daarna was Nina vooral redelijk gestoord, en daarom soms wel leuk, maar meestal irritant. 

Maar echt gevolgd heb ik de Duitstalige muziek nooit meer. Natuurlijk je had de Neue Deutsche Welle, je had Nena. Leuk. Maar ach, er was zo veel meer de moeite waard. Udo Lindenberg, ja die was nog wel speciaal: hij was van jongs af aan een lichtelijk gestoorde ouwe rocker.  Maar verder waren het hooguit eendagsvliegen.

De Schlager was intussen in een moderner jasje gegoten, waardoor ik (als ik al iets hoorde) een nog grotere hekel kreeg aan alles wat Duits zong. Duitse pop! Werkelijk!

Daarom was ik wel blij dat ik laatst een lijstje tegenkwam met Duitse muziek uit de Top2000. Ik kende alle nummers. Op één na. En hoewel het al ouder was(d.w.z. niet van dit jaar), was het voor mij meteen een hit, pardon een Schlager. Lekkere muziek, mooie clip en een tekst die me erg goed bevalt. Want goeie Duitsers - om het zo maar eens te zeggen - kunnen schrijven.

Dit is hem: